ทำความรู้จักกับการปลูกพืชแบบยกร่อง

การปลูกพืชแบบยกร่อง เป็นวิธีการปลูกพืชด้วยการขุดคันดินล้อมรอบแปลงเกษตรและขุดร่องเป็นร่างแหเพื่อยกแปลงด้านในให้สูง โดยร่องที่ขุดจะใช้สำหรับกักเก็บน้ำ และให้น้ำแก่พืชการปลูกพืชแบบยกร่อง ถูกพัฒนา และดัดแปลงมาจากแนวคิดของเกษตรกรในพื้นที่ลุ่มภาคกลางที่มีการขุดคันดินล้อมรอบแปลงเกษตรเพื่อป้องกันน้ำท่วมในแต่ละปี ด้วยการขุดแนวร่องเพิ่มขึ้นในแปลงเกษตรของตนเองเพื่อให้สามารถกักเก็บน้ำและเป็นแหล่งน้ำให้แก่พืชรวมถึงการเพิ่มความสะดวกในการให้น้ำแก่พืชที่ง่ายขึ้นพืชที่นิยมปลูกด้วยระบบนี้ ได้แก่ ไม้ผล และพืชผักชนิดต่างๆ

การยกร่อง
การยกร่องจำทำการขุดคันดินบริเวณรอบแปลงเกษตรทั้งสี่ด้านให้มีความสูงประมาณ 1-1.5 เมตร เพื่อป้องกันน้ำท่วม และขุดร่องรอบทั้งสี่ด้านให้ลึก 0.5-1 เมตร กว้างประมาณ 1-2 เมตร ตามความเหมาะสมโดยไม่ต้องยกคันดินสูงสำหรับพื้นที่ไม่มีปัญหาเรื่องน้ำท่วม

การยกร่องในแปลงปลูกจะทำการขุดร่องขนานแปลงลึก 0.5-1 เมตร กว้าง 1-2 เมตร โดยนำดินที่ขุดมาถมแปลง ซึ่งความกว้างของแปลงประมาณ 3-6 เมตร ความยาวตามความเหมาะสมของพื้นที่ขณะทำการขุดถมแปลงควรให้รถขุดบีบอัดของแปลงให้แน่นทุกครั้งเพื่อป้องกันดินทรุดตัวและพังลงได้ง่าย

การดูแลรักษาร่อง จะต้องทำการขุดลอกร่องน้ำด้วยการตักโคลนตมจากท้องร่องมาถมบริเวณขอบร่องทุกๆ 1-2 ปี

ประเภทของแปลงยกร่อง
1.แปลงยกร่องสำหรับปลูกผัก
การยกร่องแปลงสำหรับการปลูกผักนิยมยกแปลงให้มีลักษณะนูนโค้งจากตรงกลางแปลงลาดลงสู่ขอบแปลงเพื่อป้องกันการขังของน้ำในแปลง และเว้นขอบแปลงเป็นที่ราบสำหรับทางเดินหรือลากเรือทั้งขอบแปลงทั้งสองด้านร่องที่ขุดจะลึกประมาณ 0.5-1 เมตร กว้าง 1-2 เมตร แปลงกว้าง 3-6 เมตร และจะสูบน้ำเข้าขังในร่องให้อยู่ในระดับต่ำกว่าขอบแปลงประมาณ 10-20 เซนติเมตร

2.แปลงยกร่องสำหรับปลูกไม้ผล/ไม้ยืนต้น
การยกร่องแปลงสำหรับการปลูกการปลูกไม้ผลหรือไม้ยืนต้นจะแตกต่างจากแปลงสำหรับปลูกผักโดยจะมีลักษณะแปลงไม่โค้งนูน และมีการทำคันกั้นน้ำเตี้ยบริเวณรอบแปลงเพื่อช่วยกักเก็บน้ำไว้บนแปลงหรืออาจไม่ทำคันกั้นก็ได้
สำหรับความลึกจะประมาณ 0.7-1 เมตร ความกว้างของแปลง 3-6 เมตร ขึ้นกับชนิดของไม้ที่ปลูก
รูปแบบแปลงยกร่อง
1.รูปแบบปกติ แปลงยกร่องชนิดนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อกักเก็บน้ำไว้ใช้สำหรับให้พืช ไม่มีการยกคันดินรอบแปลง เพียงแค่ขุดร่องแปลงทั้งสี่ด้าน เป็นรูปแบบที่พบได้ทั่วไปในพื้นที่ลุ่มภาคกลางที่ไม่ประสบปัญหาน้ำท่วมขังร่องน้ำรอบแปลงและในแปลงลึกประมาณ 0.5-1.5 เมตร กว้าง 1-2 เมตร แปลงกว้าง 3-6 เมตร
2.รูปแบบน้ำท่วมขังน้อย แปลงยกร่องชนิดนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อป้องกันน้ำท่วมและกักเก็บน้ำไว้ใช้สำหรับให้พืช พบได้ทั่วไปในพื้นที่ลุ่มภาคกลางความสูงของคันดินรอบแปลงจะสูงมากกว่าระดับที่น้ำท่วมสูงสุด 0.5-1 เมตรคันดินกว้างประมาณ 2-3 เมตร ร่องน้ำในแปลงมีขนาดเหมือนรูปแบบปกติ
3.รูปแบบน้ำท่วมสูง เป็นลักษณะของแปลงยกร่องที่พบได้ในพื้นที่ราบที่มักประสบปัญหาน้ำท่วมขังสูงประกอบด้วยลักษณะคันดินรอบแปลงที่มีความสูงมากประมาณ 1-2 เมตรโดยทั่วไปจะพบมากที่ความสูงประมาณ 1.5 เมตรส่วนร่องในแปลงปลูกจะมีขนาดเหมือนกับแปลงแบบง่าย ลักษณะแปลงแบบนี้มักพบในกลุ่มของเกษตรกรที่มีฐานะปานกลางถึงดีมาก
4.รูปแบบสำหรับพื้นที่ลุ่มน้ำท่วมสูงมาก รูปแบบแปลงชนิดนี้จะพบมากในพื้นที่ลุ่มที่มักประสบปัญหาน้ำท่วมขังสูงมาก ซึ่งจะยกคันดินรอบแปลงสูงประมาณ 1.5-2.5 เมตร ลักษณะร่องในแปลงคล้ายกับรูปแบบอย่างง่าย

หลักพิจารณาการยกร่องแปลง
1.ลักษณะปัญหาของพื้นที่ ซึ่งจะพิจารณาถึงระดับของน้ำที่อาจท่วมขังทั้งท่วมขังไม่สูงท่วมขังสูง ท่วมขังสูงมาก ซึ่งจะมีความจำเป็นที่ต้องยกคันดินรอบแปลงให้สูงกว่าระดับของน้ำท่วมขัง
2.เงินทุนถือเป็นปัจจัยสำคัญที่ต้องเตรียม และเลือกรูปแบบแปลงให้มีความเหมาะสมกับเงินทุนที่มีอยู่
3.ความสามารถการเก็บกักน้ำของดินซึ่งจะใช้พิจารณาระดับความลึกของร่องที่ต้องขุดเพื่อให้สามารถเก็บกักน้ำไว้ใช้สำหรับพืชให้เพียงพอ
4.แหล่งน้ำต้นทุนซึ่งแปลงปลูกควรอยู่ใกล้กับแหล่งน้ำเพื่อให้ง่ายต่อการชักน้ำเข้าในแปลง