หลุมพอเพียง เกษตรปลูกผัก

หลุมพอเพียงเกษตรผสมผสานปลูกทุกอย่างในหลุมเดียวหลุมพอเพียงเป็นแนวคิดในการทำเกษตรแบบผสมผสานเป็นการนำเอาต้นไม้หลายชนิดมาปลูกไว้รวมกันในหลุมเดียวซึ่งการทำแบบนี้จะทำให้ต้นไม้แต่ละชนิดช่วยเหลือเกื้อกูลซึ่งกันคล้ายๆกับป่าใหญ่ในธรรมชาติที่มีต้นไม้หลายชนิดเจริญเติบโตอยู่รวมๆกันพึ่งพาอาศัยข้อดีของกันและกันเช่นต้นไม้ใหญ่เป็นร่มเงาให้ต้นไม้เล็กพืชเลื้อยคลุมหน้าดินลดการระเหยของน้ำในหน้าดินช่วยให้พืชในหลุมทนแล้งได้ดีหรือพืชสมุนไพรที่มีฤทธิ์แสบร้อนช่วยไล่แมลงศัตรูพืชที่จะบุกรุกเข้ามาในแปลงผักหลุมที่ว่านี้ไม่ได้มีสภาพเป็นหลุมลึกแต่เป็นการปลูกพืชรวมกันเป็นกลุ่มในลักษณะหลุมตื้นๆเป็นแอ่งลงไปเล็กน้อยเพื่อให้เวลาที่เราใส่ปุ๋ยจะได้ไม่กระจายออกไปตามหน้าดินแต่จะไหลลงสู่หลุมและทำให้พืชได้รับสารอาหารมากขึ้นด้วย

ขนาดของหลุมที่ได้รับความนิยมในการทำคือขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง1เมตร จะทำเป็นแบบวงกลมหรือสี่เหลี่ยมก็ได้ตามความเหมาะสมของพื้นที่เริ่มจากเตรียมพื้นที่ตามขนาดที่กำหนดแล้วก็ปลูกหญ้าแฝกเป็นรูปวงกลมหรือเป็นล็อกสี่เหลี่ยม จากนั้นปลูกไม้ในหลุมนี้ลงไป4–5ชนิดในหลุมเดียวเพื่อลดภาระการรดน้ำการให้ปุ๋ย และ ให้พืชทุกชนิดอยู่อย่างเกื้อกูลกันเอง หากทำหลายหลุมให้เว้นระยะห่างระหว่างหลุม4เมตรถ้ามีพื้นที่1ไร่จะได้100หลุมหรือถ้าไม่มีที่เป็นผืนก็สร้างหลุมไว้ตามหัวไร่ปลายนามุมบ้านหลังครัวขอบบ่อน้ำริมทางเดินได้หมด

ตัวอย่างหลุมพอเพียงซึ่งมีชื่อว่าหลุมส้มตำประกอบด้วยต้นกล้วยมะละกอมะเขือมะนาวพริกเนื่องจากพืชที่ปลูกนี้เป็นส่วนประกอบของส้มตำอาหารยอดนิยมของบ้านเรานั่นเอง ซึ่งพืชจำพวกนี้เมื่อปลูกหลุมเดียวกันจะช่วยเกื้อกูลกันในด้านต่างๆมากมายสำหรับไม้ที่แนะนำให้ปลูกรวมลงในหลุมพอเพียงได้แก่1.ไม้ฉลาดเป็นไม้ข้ามปีหรือเรียกง่ายๆคือเป็นพืชที่เอาตัวรอดได้ดีทนแล้งทนฝนได้ เก็บผลผลิตได้นานในหลุมส้มตำจะมีไม้ฉลาดคือมะละกอนั่นเองพืชที่ถือเป็นไม้ฉลาดก็มีให้เลือกปลูกมากมายอาทิชะอมผักหวานผักเม็กเป็นต้นซึ่งผักพวกนี้จะสามารถเก็บกินได้ตั้งแต่1เดือนขึ้นไป

2.ไม้พี่เลี้ยงเป็นไม้ที่ให้ร่มเงาและเก็บความชื้นได้ดีในหน้าแล้งในหลุมส้มตำนี้จะมีไม้พี่เลี้ยงคือกล้วยนั่นเองควรจะปลูกไม้พี่เลี้ยงในทิศตะวันตกเพราะช่วยบังแสงช่วงบ่ายที่อากาศร้อนจัด เป็นพี่เลี้ยงให้พืชที่ไม่ชอบแดดจัดมากได้กล้วยเครือแรกเมื่อปลูก1ปีก็ตัดทิ้งปล่อยหน่อใหม่ให้ทำงาน3.ไม้บำนาญเป็นพืชไม้ยืนต้นใช้เวลาปลูก2–4ปีเมื่อให้ผลผลิตแล้วก็สามารถเก็บกินเก็บขายได้เรื่อยๆในหลุมส้มตำจะมีไม้รายวันคือมะนาวนั่นเองพืชที่ถือเป็นไม้บำนาญก็มีให้เลือกปลูกมากมายอาทิขนุนมะม่วงกระท้อนเงาะทุเรียนมังคุดยางพาราเป็นต้นโดยในหลุมหนึ่งควรเลือกปลูกแค่ประเภทเดียว

4. ไม้มรดกเป็นกลุ่มไม้ใช้สอยที่อายุยืนใช้เวลาปลูกนานเก็บไว้เป็นมรดกให้ลูกหลานตัดขายก็ได้เงินก้อนใหญ่หรือจะเอาไว้ซ่อมแซมบ้านก็ได้เช่นประดู่สักทองยางนาสะเดาพะยูงชิงชันไม้พวกนี้เป็นไม้ใหญ่ปลูกฝั่งตรงข้ามกับต้นกล้วย5.ไม้รายวันเป็นพืชล้มลุกปลูกแล้วมีอายุสั้นเก็บเกี่ยวผลผลิตได้ไม่เท่าไหร่ก็หมดอายุแล้วในหลุมส้มตำจะมีไม้รายวันคือพริกและมะเขือนั่นเองพืชที่ถือเป็นไม้รายวันก็มีให้เลือกปลูกมากมายอาทิกะเพราโหระพาแตงไทยแตงกวาคะน้าเป็นต้นเก็บกินได้ตั้งแต่อายุ15วัน

ประโยชน์และข้อดีของหลุมพอเพียงสามารถใช้พื้นที่การเกษตรได้คุ้มค่าเพราะในที่แปลงเดียวกันนั้นสามารถปลูกพืชได้หลากหลายชนิดลดภาระการให้ปุ๋ยและน้ำช่วยให้ประหยัดทั้งค่าใช้จ่ายและเวลาในการดูแลลดต้นทุนเรื่องปุ๋ยเพราะพืชที่ปลูกรวมกันแต่ต่างชนิดกันย่อมต้องการสารอาหารที่ต่างกันดังนั้นพืชแต่ละชนิดจะไม่แย่งสารอาหารในดินทำให้เจริญเติบโตได้ไวกว่าปลูกพืชเชิงเดี่ยวสามารถสร้างเงินสร้างงานให้กับตนเองและครอบครัวได้แบบยั่งยืนในระยะยาวเก็บเกี่ยวได้ตั้งแต่พืชระยะสั้นยันไม้ยืนต้นระยะยาวมีผลผลิตทางด้านการเกษตรตลอดทั้งปีเพราะมีตั้งแต่ไม้รายวันไม้บำนาญยันไม้มรดกทำให้สามารถเก็บเกี่ยวผลผลติได้เรื่อยๆ

ข้อแนะนำ:ควรปลูกหญ้าแฝกล้อมหลุมพอเพียงไว้ด้วยเพราะรากหญ้าแฝกจะเป็นร่างแหในแนวดิ่งช่วยยึดดินให้คงรูปเปรียบเสมือนกระถางธรรมชาติเพราะปมรากแฝกจะช่วยเพิ่มธาตุอาหารในดินช่วยดูดซับน้ำในดินไว้แทนที่จะซึมหายลงใต้ดินอย่างรวดเร็ว